Polisten adres araştırması istenmesi usulü
T.C
İÇİŞLERİ BAKANLIĞI
Emniyet Genel Müdürlüğü
Sayı : B.05.1.EGM.0.11.49761 25/12/2012
Konu: Adres Tespiti İşlemleri
İÇİŞLERİ BAKANLIĞI GENELGE NO: 2012/?3
EGM GENELGE NO : 2012/113
İlgi: a) 21/05/2008 tarihli ve 26882 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2008/8 nolu ve “Adres Kayıt Sisteminin Uygulanması” konulu Başbakanlık, genelgesi.
b) Adalet Bakanlıgı’nın, Manisa Cumhuriyet Başsavcılığına muhatap 21/01/2008 tarihli B.03.0.HIG.0.00.00.03.647.03.02.7.2005-1742 sayılı ve “Adres ve Kimlik Bilgileri” konulu yazısı.
Resmi Gazete’de yayımlanan 24703/2006 tarihli ve 2006710316 sayılı E-Devlet Kapısının Kurulması, İşletilmesi ve Yönetilmesine ilişkin Karar çerçevesinde devlet kurumlarına sistemi kullanmaları için yükümlülük getirilmiştir.
Polisin görevleri, basta 2559 sayılı Polis Vazife ve Salâhiyet Kanunu (PVSK) olmak üzere ilgli mevzuatlarda düzenlenmiştir. Genel güvenliğin sağlanması kamu düzeninin korunması, suç önleme ve soruşturma hizmetleri esastır. Geçmişten günümüze kadar yerleşik ve yanlış bir uygulama olarak, belirtilen görev alanları ile doğrudan ilgili olmayan birtakım adres tespiti işlemlerinin de polisten talep edildiği görülmektedir.
Adres tespitini de düzenleyen 7201 Tebligat Kanunu’nun yürürlüğe girdiği 1959 yılında. Ülkemizde özellikle iletişim olanaklarının ve posta hizmetlerinin sınırlı olduğu, bunun yanında yerleşim alanlarına devlet görevlilerinin ulaşması ve kamu hizmetlerinin götürülmesi yönüyle sorunlar yaşandığı bilinmektedir. Dönemin koşulları ve posta hizmetlerinin sınırlılığı nedeniyle o dönemde dahi polise “belirli bir alana” münhasır olmak üzere tebligat ve adres tespiti görevi verilmiştir. Günümüzde ise adrese dayalı kimlik paylaşım sistemine geçilmiş, hak ve özgürlüklerin kullanımı bakımından kişilerin yerleşik adres bilgilerim yetkili kamu makamlarına bildirme yükümlülüğü getirilmiş ve buna ilişkin birtakım idari yaptırımlar öngörülmüştür.
Kamu hizmetlerinin yürütülmesinde taraflardan biri de vatandaş olduğundan bireylerin kayıtlı bulundukları adreslere İlişkin bilgiler de büyük önem taşımaktadır. Oluşturulan Kimlik Paylaşımı Sistemi ile bu alanda çağdaş bir hizmet anlayışı yaşama geçirilmiştir. Ancak bunun birçok kurum ve kuruluş tarafından kullanılmadığı görülmektedir.
İcra müdürlükleri başta olmak üzere ilgili kurum ve kuruluşlardan polis birimlerine yapılan adres tespiti talepleri, polisin asli görevlerini yapmasını engelleyecek derecede iş yüküne sebep olmaktadır. Adres tespiti işlemlerinin polis tarafından yürütülmesi para, zaman, iş gücü kaybına neden olarak, polisin asli görevi olan kamu düzeninin sağlanması ve suçla mücadele hizmetlerinin yürütülmesinde aksamalara sebebiyet vermektedir.
Adres tespiti işlemleri, yetkili kurum ve kuruluşların görevli bulunduğu ve doğrudan polis görev sahasında yer almayan hizmetlerdir. Konu ile ilgili mevzuatta açık hükümler bulunmaktadır.
1. 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun SO’nci maddesine göre adres bildirimlerini kayda geçirmekten nüfus müdürlükleri, sorumlu tutulmuştur. “Adres bilgilerine erişilmesi, adreslerin doğruluğunun sağlanması ve her turlu adli ve idari hizmetin etkinliğinin artırılması” bakımından Kanunun “Adres bilgilerinin kullanımı” başlıklı 52’nci maddesinin bir, üç ve dördüncü fıkralarında;
(1) Bakanlık, talepleri halinde kurumlara, usül ve esasları Bakanlıkça tespit edilmek üzere adres bilgilerini elektronik ortamda Adres Paylaşımı Sistemi ve Kimlik Paylaşımı Sistemi çerçevesinde verebilir.(2), (3) Kuramlar, yürütecekleri is ve işlemlerde Genel Müdürlükle tutulan adres bilgilerini esas alırlar. (4) Adrese İlişkin bilgi ve belgeler nüfus müdürlüklerinden, Adres Paylaşımı Sisteminden veya Kimlik Paylaşımı Sistemine bağlanarak bu sistemdeki kayıtlara uygun belge üretebilen muhtarlıklardan temin edilebilir. Bu şekilde üretilen belgelerin güvenliği Bakanlığın tespit ettiği usül ve esaslara göre sağlanır.” hükümleri yer almaktadır.
2. 7201 sayılı Tebligat Kanunu’nun ilgili hükümlerinde, adres tespitinin nasıl yapılacağı düzenlenmiştir. Kanunun 28’inci maddesinde, tebligat yapılamayan ve ikametgahı, meskeni veya iş yeri de bulunamayan kimsenin adresinin meçhul sayılacağı ve adresin meçhul olmasına bağlı olarak nasıl tespit edileceği belirlenmiştir. Maddenin üçüncü fıkrası, “Adresin meçhul olması halinde keyfiyet tebliğ memuru tarafından mahalle veya köy muhtarına şerh verdirilmek suretiyle tespit edilir. (Değişik cümle; 19/03/2003 – 4829 S.K/9. md.) Bununla beraber tebliği çıkaran merci, muhatabın adresini resmi veya hususi müessese ve dairelerden gerekli gördüklerine sorar ve zabıta vasıtasıyla tahkik ve tespit ettirir.” hükmünü amirdir.
25 Ocak 2012 tarihli ve 28184 sayılı Resmî Gazeıe’de yayımlanarak yürürlüğe giren
25 Ocak 2012 tarihli ve 28184 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Tebligat Kanunun Uygulanmasına Dair Yönetmelik’in “Adresin meçhul olması” başlıklı 48 inci maddesinde;
(1) Bu Yönetmelik hükümleri uyarınca kendisine tebligat yapılamayan, tebliğ memuru tarafından adresi tespit edilemeyen, adres kayıt sisteminde de yerleşim yeri adresi bulunmayan kişinin adresinin tespiti İçin tebligatı çıkaran merci tarafından adres araştırması yapılır.
(2) Tebligatı çıkaran merci, muhatabın adresini öncelikle resmi veya özel kurum ve
dairelerden, bunlardan sonuç alınamadığı takdirde kolluk vasıtasıyla araştırabilir ve tespit ettirebilir. Yapılan araştırmalara rağmen muhatabın adresinin tespit edilememesi halinde adres meçhul sayılır,
(3) Adresi meçhul olanlara tebligat ilanen yapılır,
(4) İlanen tebligat, bu maddedeki usuller izlendikten sonra başvurulacak son çaredir. hükmü yer almaktadır.
3. 15 Aralık 2006 tarihli ve 26377 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ve 15/08/2007
tarihinde yürürlüğe giren Adres Kayıt Sistemi Yönetmeliği’nin “Adres bilgilerinin kullanılması” başlıklı 21’inci maddesinde de, “(1) Kurumlar ve diğer kişiler, iş ve İşlemlerinde MERNİS veri tabanındaki adres bilgilerini esas alırlar.. (2) İlgili kurum, hizmet sunumunda Kimlik Paylaşımı Sisteminde yer alan yerleşim yeri ve diğer, adres bilgilerine göre işlem tesis eder. Kişinin beyan ettiği adresle Kimlik Paylaşımı Sistemindeki adresin farklı olması durumunda: mevzuatın engel teşkil etmemesi halinde, kişiye adres beyan formu doldurularak hizmet sunumu gerçekleştirilir. Formu alan kurumca 11 ‘inci maddede belirtilen şekilde İşlem tesis edilir.” hükümlerine yer verilmiştir.
4. Adres bilgilerine erişilmesi ve kullanılması ile ilgili olarak Başbakanlık tarafından 2008/8 nolu ilgi (a) genelge yayımlanmıştır. Genelgede aşağıdaki tedbirlerin alınması istenmiştir;
a) Kamu kurum ve kuruluşları yaptıkları işlemlerde MERNİS veri tabanında yer alan ve TC. kimlik numarası üe ilişkilendirilmiş bulunan “Kimlik Paylaşımı Sisteminden (KPS) temin edecekleri yerleşim yeri ve diğer adres bilgilerini esas alacaklardır. Henüz KPS’ye bağlanmayan kamu kurum ve kuruluşları ise hazırlıklarını en kısa sürede tamamlayarak KPS’yc bağlanacaklardır.
b) Kırtasiyeciliğin ortadan kaldırılması Hükümetimizin öncelikli hedeflerindendir. Bu bağlamda, kamu korum ve kuruluşlarınca yürütülen İş ve işlemlerde, nüfus müdürlüklerinden veya vatandaşlarımızdan yerleşim yeri ve diğer, adres belgesi (İkametgah ilmühaberi) ile nüfus kayıt örneği istenmeyecek, bu belgeler, ilgili kuruluş tarafından doğrudan KPS’den elde edilecektir
c) Kurumlar, her türlü İş ve işleminde, Türk Standartları Enstitüsü (TSE) tarafından
belirlenen (TS EN 14142-1) adres standardına uyacaklardır
5. Adalet Bakanlığı’mn adres ve kimlik bilgilerinin belirlenmesine ve temin edilmesine İlişkin olarak Manisa Cumhuriyet Başsavcılığı’na gönderdiği ilgi (b) yazıda ise: maliyet ve zaman kaybının önlenmesi yönünden adres ve kimlik bilgilerinin mahkeme veya icra müdürlüklerinin bulunduğu yer nüfus müdürlüğünden temin edilmesi İçin keyfiyetin yargı çevrelerindeki Cumhuriyet savcılıkları ile icra ve iflas müdürlüklerine ve bilgileri bakımından mahkemelere duyurulması istenmiştir.
Yukarıda belirtilen esaslar dahilinde adres tespiti konusunda polise doğaldan bir görev verilmemiştir. İlgili yasal hükümler doğrultusunda kişilerin adres tespitinde, ilgili kurum ve kurulukların da paylaşımı ve kullanımına açılan Adres Kayıt Sisteminin kullanılması gerekmektedir.
Bu çerçevede polis birimlerince adres tespiti ve teyidi taleplerinin yerine getirilmesinde, aşağıdaki esaslara uyulacaktır:
1. Tebligata ilişkin adres araştırması görevi Tebligat Kanunun Uygulanmasına Dair Yönetmelik’in 48/1 maddesi hükmü ile tebliği çıkaran mercie ait bir görevdir. Yönetmelik’te bunun nasıl yapılacağı belirli bir sıralamaya tabi kılınmıştır. Buna göre; (l)Tebligatı çıkaran merci, muhatabın adresini öncelikle resmi veya özel kurum ve dairelerden, (2} Bunlardan sonuç alınamadığı takdirde koltuk vasıtasıyla araştırabilir ve tespit ettirebilir, (3)Yapılan araştırmalara rağmen muhatabın adresinin tespit edilememesi halinde adres meçhul sayılır.
2. Kişilerin adresi öncelikle Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü il ve İlçe birimleri ile diğer İlgili kurumlar nezdinde araştırılacaktır, Gerçek kişiler tarafından polis birimlerine yapılan adres tespiti taleplerinin yetkili nüfus müdürlüklerine yönlendirilmesi sağlanacaktır.
3. İlgili mevzuat gereğince her türlü adres tespitinde, Kimlik Paylaşımı Sistemi’nde yer alan bilgilerin kullanılması ve polisten bu yönde talepte bulunulmasının önlenmesi yönünde mülki idare amirlerimizce gereken tedbirler alınacaktır.
4. İlgili kurumlardan araştırma yapılmaksızın veya Kimlik Paylaşımı Sistemi
kullanılmaksızın, polisten yerine getirilmesi istenilen adres tespiti talepleri, açıkça yukarıda, belirtilen mevzuat hükümlerine aykırı olduğundan, bu talepler İşleme konulmaksızın yetkili mülki idare amirinin imzası ile talepte bulunan kuruma iade edilecektir.
5. 7201 sayılı Kanunun’un 28/3 maddesi ve Yönetmelik hükmüne göre; kişinin adresi, resmi veya hususi kurumlar ve dairelerden,.ilgili mevzuat dahilinde yetkili nüfus müdürlüklerinden tespit edilememiş ve Kimlik Paylaşımı Sistemi’nde yet almıyor veya belirlenen adresler yanlış ise adres tespiti isteyen kurumun nerelerde araştırma yaparak sonuca ulaşamadığını gerekçelendirerek en son çare olarak adresin araştırılması için polisten talepte bulunulabilecektlr. Kimlik Paylaşımı Sistemi’nde bilgisi yer alan kişinin adresinin tespit ve teyidi için ayrıca polis görevlendirilmemesi için gereken tedbirler alınacaktır.
Adres tespiti işlemlerinin belirtilen esaslar çerçevesinde yürütülmesini, Yönetmelik hükümlerine ve Başbakanlık genelgesine uygun hareket edilmesinin sağlanması yönünde bütün kurum ve kuruluşların bilgilendirilmesi ve koordinenin .sağlanmasını;
Arz ve rica ederim.
İçişleri Bakanı
